اطلاعات فنی و ایمنی گاز هیدروژن

• همه چیز در باره ی گاز هیدروژن

گاز هیدروژن ساده ترین عنصر شناخته شده برای انسان است؛ هر اتم هیدروژن تنها یك پروتون و یك نوترون دارد. هیدروژن فراوانترین گاز هستی است. ستاره ها در ابتدا از هیدروژن ساخته شده بودند. انرژی خورشید از هیدروژن به دست می آید. هیدروژن توپ عظیمی از گازهای هیدروژن و هلیوم است. درون خورشید، اتمهای هیدروژن تركیب می شود و اتمهای هلیوم را پدید می آورد.
‘گاز هیدروژن فراوانترین عنصر در جهان است، بطوریکه 75% جرم مواد طبیعی از این عنصر ساخته شده و بیش از 90% اتم‌های تشکیل دهنده آنها اتم‌های هیدروژن است. این عنصر به مقدار زیاد و به‌وفور در ستارگان و سیارات غولهای گازی یافت می‌شود
متعارف‌ترین منبع برای گاز هیدروژن در زمین آب است که از دو قسمت هیدروژن و یک قسمت اکسیژن تشکیل شده .

• گاز هیدروژن چطور ساخته می شود؟

از آنجا كه هیدروژن گازی در زمین وجود ندارد، ما باید آن را بسازیم. با جدا كردن هیدروژن از آب، تراكم زیست یا گاز طبیعی از منابع محلی گازهیدروژن می سازیم. دانشمندان حتی كشف كرده اند كه بعضی جلبكها و باكتریها گازهیدروژن تولید می كنند. تولید گازهیدروژن در حال حاضر بسیار گران است؛ اما فنون جدیدی برای این كار در حال توسعه است. گازهیدروژن را می توان برای خدمات رفاهی مركزی بزرگ یا دستگاههای كوچك با كاربرد محلی تولید کرد. از این رو، انعطاف پذیری هیدروژن یكی از امتیازات عمده آن است.

• هشدارها

هنگام کار بامایع ویا گازهیدروژن باید بسیار هشیار بود. این به دلیل توان آتشگیری و انفجار آن است بویژه هنگامی که با هوا آمیخته می‌شود و هنگامی که خالص و یا بدون اکسیژن باشد هم فرد را دچار خفگی می‌کند. هیدروژن مایع توان سردکنندگی بسیار بالایی دارد و آسیب‌هایی همچون یخ‌زدگی را می‌تواند به بار آورد؛ دیگر مایع‌های بسیار سرد هم می‌توانند چنین خطری را داشته باشند. هیدروژن در بسیاری از فلزها حل می‌شود گاهی این توانایی دلخواه ما نیست مانند امکان نشت به بیرون و پدیدهٔ تردی هیدروژنی که در صورت ادامه باعث ترک خوردگی و یا انفجار می‌شود. نشت گاز هیدروژن در هوای آزاد باعث شعله‌ور شدن آن می‌شود افزون بر این سوختن هیدروژن هنگامی که بسیار داغ باشد، تقریباً پدیده‌ای ناپیدا (نامرئی) است و می‌تواند باعث رویدادهای ناگواری شود.

داده‌های مربوط به گازهیدروژن از جمله داده‌های مربوط به امنیت آن به دسته‌ای از پدیده‌ها بستگی دارد. بسیاری از ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی هیدروژن به نسبت اورتوهیدروژن و پاراهیدروژن گاز وابسته‌است که معمولاً روزها و گاهی هفته‌ها طول می‌کشد تا در یک دمای مشخص به تعادل برسد و چون داده‌های امنیت مربوط به حالت تعادل است کمی کار دشوار می‌شود همچنین پارامترهای انفجار، مانند فشار و دمای بحرانی به شدت به هندسهٔ ظرف دربردارنده هم بستگی دارد.

• تماس گاز هیدروژن با چشم

اثر مخربي روي چشم گزارش نشده است . ولي ممكن است به سبب خروج  گاز هیدروژن از مخزن تحت فشار، سرما ايجاد شود و در تماس با چشم سبب يخ زدگي و ناراحتي گردد. مصدوم بايد به فضاي باز و داراي تهويه منتفل شده و سپس به پزشك مراجعه شود.

• تماس گاز هیدروژن با پوست

در تماس اين ماده با پوست تأثيرات زيانباري گزارش نشده است. در اثر سوختن گاز هیدروژن ، بخش آسيب ديده را زير آب سرد خنك كنيد ، سپس از باند استريل براي پوشاندن محل استفاده كني دچنانچه مصدوم از ناحيه صورت ، گلو ، سر و يا سينه دچار سوختگي شده باشد و در نتيجه آن ممكن است راه تنفسي مسدود شود ، بايد فرد مصدوم را فوراً به مراكز امدادسوانح وسوختگي تخصصي ببريد

• بلعیدن و خوردن گاز هیدروژن

خوردن گاز هیدروژن كه در دما و فشار معمولي بصورت گاز است، امكان ندارد.

• تنفس گاز هیدروژن

فرد مصدوم را به هواي آزاد ببريد درصورت ايست تنفسي به فرد اكسيژن مصنوعي داده ودرصورت ايست قلبي، عمليات احياء قلبي ريوي انجام دهيد.

• خاموش کردن آتش گاز هیدروزن

آتش گازهیدروژن قابل خاموش كردن نيست لذا شير محل نشتي را سريعا ببنديد. از تجهيزات ايمني مناسب استفاده كنيد. همه افراد را از محل خارج كنيد. از اسپري آب براي خنك كردن ظرف محتوي گاز هيدروژن و مخازن ديگر استفاده كنيد .از پودرخشك ، دي گازاكسيدكربن، اسپري آب، كف براي خاموش كردن اتش هاي جانبي ديگر مي توانيد استفاده كنيد

• احتياطات جابجايی

هرگز از گاز هيدروژن در نزديكي جوشكاری، شعله هاي باز و يا سطوح داغ استفاده نكنيد. از كشيدن و سر دادن و غلتاندن سيلندرحاوي  گازهیدروژن روي زمين خوداري كنيد.
سيلندرهاي حاوي گازهيدروژن را با چرخ دستي يا چيزي شبيه ارابه حمل كنيد. كلاهك سيلندر را هرگز برنداريد. اين سيلندرها را با دستهاي چرب و روغني حمل نكنيد.
هيچگاه بمنظور افزايش سرعت تخليه گاز هیدروژن ، سيلندر را حرارت ندهيد. مراقب باشيد تا صدمات فيزيكي به سيلندرها وارد نشود سيلندرها را بصورت عمودي و كاملاً حفاظت شده در برابر افتادن و ضربه خوردن در محل خشك وخنك انبار شود. محل انبار بايد دور از ترافيك و خروج اضطراري باشد.