آرین گاز تولید کننده و تامین کننده گازهای صنعتی و آزمایشگاهی با کیفیت بالا به صورت جزئی-کلی و همچنین تجهیزات و لوازم وابسته برای صنایع مختلف می باشد.آرین گازدرتامین گازهای خالص ازقبیل گازدی اکسید گوگرد فعال می باشد.
گازی بیرنگ با بویی نافذ مانند بوی گوگرد در حال سوختن. حد تشخیص بو 3 – 1/0 ppm بوده و احساس سوزش و ناراحتی در غلظت 9/1 ppm بوجود می آید. تحت فشار و در دمای 10- درجه سانتیگراد مایعی بی رنگ می باشد. این ماده در آب حل شده و اسید سولفورو تولید می کند که در این حالت بسیار خطرناک است. دی اکسید گوگرد عمدتاً در اثر فعالیت هایی مانند سوختن ذغال سنگ یا از نیروگاه های برق و نیز صنایع ذوب مس ایجاد می گردد. در طبیعت در نتیجه فعالیت های آتشفشانی تولید می گردد.
- سایر اسامی: اکسید سولفورو، انیدرید سولفورو، اسید سولفورو انیدرید، بی سولفیت
- ساختار
- از نقطه نظر ساختاری SO2 یک هیبرید روزنانسی است و ساختاری روزنانسی آن به صورت زیر است که ساختار هیبرید روزنانسی خواص هر پنج ساختار روزنانسی را دارد. گوگرد دی اکسید نسبتا در آب حل می‌شود و محلول سولفورواسید (H2SO3) تولید می‌کند این اسید چندان پایدار نیست و نمی‌توان آنرا بصورت خالص جدا کرد احتمالا مولکولهای H2SO2 و SO2 در محلول به حالت تعادل وجود دارند.
- واکنش با هیدروکسید
- برای تهیه سولفیتها معمولا گاز SO2 را از محلول یک هیدر وکسید عبور داده می‌شود
- 2OH- + SO2——–> SO32- + H2O
- مواد اولیه برای تولید SO2 معمولا گوگرد و پینریت و سولفید هیدروژن است اما سولفید‌ها و بعضی سولفاتها مخصوصا سولفات کلسیم ممکن است برای این مصارف بکار می‌روند مقدار قابل توجهی از SO2 از گازهای تولید شده از سوختن روغنهای قابل احتراق ، زغالها و گاز طبیعی و گازوئیل بدست می‌آید که می‌توان آنرا در یک حلال مناسب تثبیت کرد.گازهای آتشفشان ، دارای SO2 هستند.
- تهیه دی‌اکسید گوگرد از گوگرد
- به این منظور هوا را با گوگرد مخلوط می‌کنند که این کار در کوره‌های دوار صورت می‌گیرد. که پوشش خارجی آن از ورقه‌های فولادی و داخل آن از مواد نسوز تشکیل شده است. این کوره‌ها بر حسب نوع عملکردشان ممکن است مختلف باشند یک نوع از آن ممکن است با تزریق گوگرد سوخته یا با مخلوط کردن گوگرد و هوا کار می‌کند. کوره‌های کلاهک‌دار همچنین ممکن است برای این هدف بکار روند که کار‌این کوره‌ها پیوسته است.
- تهیه دی‌اکسید گوگرد از سولفیدهای آهن
- سولفیدهای فلزی که به صورت عمده در تهیه SO2 بکار می‌روند پیریت‌ها هستند (FeS2). امابلاندروی به مقدار بسیار کم در تهیه SO2 بکار می‌رود واکنش تولید دی‌اکسید گوگرد به صورت زیر است:
- 4FeS2 + 11O2 ———> 2Fe2O3 + 8SO2 + 411 Kcal / mol
- احتراق بلاندروی (Zn S) به صورت زیر است:
- 2ZnS + 3O2 ——–> 2ZnO + 2SO2 + 115.6 Kcal / mol
- تهیه دی‌اکسید گوگرد از سولفید هیدروژن (H2S)
- موقعی که H2O از گاز طبیعی بدست می‌آید با مقدار زیادی از هوا سوزانده می‌شود و تولید گاز SO2 می‌کند.
- 2H2S + 3O2——> 2 H2O + 2SO2 + 210 Kcal / mol
- ازافزایش اسید به یک سولفیت یا یک سولفیت اسیدی گاز SO2 آزاد می‌شود که روش آسانی برای تهیه گاز SO2 درآزمایشگاه است.
- 3SO32- + 2H+——–> SO2 + H2O
- گاز SO2 سابقا به عنوان سرد کننده بکار می‌رفت.
- به عنوان ضدعفونی کننده
- به عنوان رنگ‌بر در تکنولوژی مواد غذایی
- در صنایع نساجی و کاغذ سازی
- برای تهیه H2SO4 و H2SO3 و NaHSO3
- اثردی‌اکسید گوگرد بر سلامت
توجه : در صورت استنشاق مرگ آور است. به چشم ها و دستگاه تنفسی و ریه ها آسیب شدید وارد می کند. ممکن است عوارض با تأخیر ظاهر شوند. در حالت مایع باعث ایجاد یخ زدگی می شود. آتشگیر نیست. تماس با پوست: دی اکسید گوگرد مایع سبب یخ زدگی و سوختگی پوست می شود. در محیط مرطوب دی اکسید گوگرد تبدیل به اسید سولفورو شده و باعث سوزش و آزردگی پوست می شود. تماس با چشم: در فرم گاز و در غلظت حدود5 ppm باعث ناراحتی جزئی در چشم می گردد. بالاتر از 8 ppm آسیب جدی تر می شود. دی اکسید گوگرد مایع باعث سوزش چشم ها شده و تأثیر دائمی بر بینایی می گذارد. استنشاق: بخارات دی اکسید گوگرد باعث آسیب به گلو، غشاء مخاطی و بخش بالایی دستگاه تنفسی می شود. تماس کوتاه مدت با غلظت 1 ppm آسیب برگشت پذیر به ریه وارد می آورد. غلظت 5 ppm باعث انقباض لوله های برانشی شده و غلظت بالاتر از این مقدار باعث تورم و آسیب دائم به ریه و نهایتاً مرگ می شود. علائم تورم ریه مانند سرفه و تنگی نفس ممکن است برای چند ساعت تا چند روز به تعویق بیفتد. تماس طولانی مدت: ناراحتی لثه، پوسیدگی و از بین رفتن سریع دندان ها از عوارض تماس دائم با این ماده است. باعث خوردگی بافت پوست، چشم و ریه ها شده که بدون ایجاد درد بوده و علائم آن با تأخیر ظاهر خواهد شد. در نهایت ایجاد برونشیت همراه با سرفه، خلط و تنگی نفس می نماید. در صورت هرگونه تماس با این ماده، مشاوره پزشکی توصیه می گردد. در مراجعی نظیر NTP ,OSHA ,ACGIH گزارشی دال بر اثبات سرطان زا بودن این ترکیب در انسان وجود ندارد.
- خطرات گاز دی‌اکسید گوگرد
توجه: گاز سمی. کشنده. باعث ایجاد ناراحتی در چشم، صدمه به ریه و دستگاه تنفس. بروز علائم با تأخیر. به شکل مایع سبب یخ زدگی می شود. دی اکسید گوگرد در طبقه بندی کانادایی “اطلاعات مربوط به مواد خطرناک در محیط های کاری” (WHMIS) مشخصات ذیل را داراست:
- A : گاز متراکم
- D1A : گاز سمی- آثار آنی و شدید
- D2A : گاز سمی- سایر آثار سمیت
- E : گاز خورنده
- عبارات خطرگاز دی‌اکسید گوگرد
- R23: آثار سمی در نتیجه استنشاق
- :R36ایجاد ناراحتی در چشم
- :R34 ایجاد سوختگی (منجر به صدمات و سوختگی های کرایوژنیک)
- :R37 صدمه به دستگاه تنفس
- عبارات ایمنی گاز دی‌اکسید گوگرد
- S1 : کاملاً دربسته نگهداری شود
- S2 : دور از دسترس کودکان
- S9 : نگهداری در محیط با تهویه مناسب
- S26: در صورت تماس با چشم شستشو با مقادیر زیاد آب
- :S36 استفاده ار البسه مناسب ایمنی
- :S37استفاده ار دستکش
- :S39 استفاده از عینک و ماسک محافظ صورت
- :S45 تماس و مشاوره با پزشک در صورت بروز ناراحتی
- کنترل فنی
استفاده از سیستم تهویه محلی مقاوم در برابر خوردگی، نصب و تعبیه حسگرهای گاز و سیستم های هشدار دهنده و نیز تعبیه دوش و چشم شوی ایمنی در محل
- تجهیزات حفاظت فردی
- حفاظت از دستگاه تنفس: ماسک توصیه شده توسط NIOSH/MSHA با قابلیت تصفیه هوا از گازهای اسیدی، بخارات، گرد و غبار در غلظت بالاتر از 100 ppm، ماسک تنفسی هوا رسان برای غلظت بالاتر از 100 ppm
- حفاظت از پوست: استفاده از پوشش های مقاوم، چکمه و دستکس های ایمنی از جنس پلی وینیل کلراید و نئو پرن
- محافظت از جشم: استفاده از ماسک تمام صورت و عینک ایمنی
- کمک های اولیه
- تماس با پوست: در تماس با مایع، پوست حداقل به مدت 20 دقیقه با آب روان شسته شود. در صورت بروز یخ زدگی تا گرم شدن مجدد و پیدایش رنگ صورتی در پوست، موضع با آب گرم شسته شود.
- تماس با چشم: در تماس با گاز، حداقل 5 دقیقه و در تماس با مایع به مدت 20دقیقه با آب ملایم شستشو شود. پلک ها باز نگهداشته شود. در صورت ادامه درد و ناراحتی شستشو ادامه یافته و مشاوره پزشکی انجام گیرد.
- استنشاق: مصدوم به فضای باز انتقال یافته و در صورت توقف تنفس، تنفس مصنوعی داده شود. در بلع یا استنشاق ماده از مکانیزم تنفس مصنوعی استفاده نشده و از ماسک های و وسایل مناسب این کار استفاده شود. در صورت قطع ضربان نبض و تنفس، احیاء قلبی- ریوی انجام شده، استفاده از اکسیژن با نظر متخصص توصیه می گردد. فوراً با پزشک تماس گرفته شود.
- توصیه به پزشک: بروز علائم ناشی از تماس یا بلع ممکن است با تأخیر همراه باشد، لذا مصدوم باید تحت نظر بوده و استفاده از اکسیژن مفید خواهد بود.
- جابجایی، انبارداری و حمل و نقل گاز دی‌اکسید گوگرد
- همانند هر گاز تحت فشار، دی اکسید گوگرد نیز باید در مخازن تحت فشار و با دقت بسیار جابجا گردد. ظروف ازجنس کربن استیل با مشخصات ASTM برای نگهدازی دی اکسید گوگرد مناسب می باشند. همچنین از مکانیزم های ایمنی مناسب برای جلوگیری از ایجاد انفجار در تجهیزات باید استفاده نمود. برای انتقال ماده از وسائل با جنس مقاوم در برابر خوردگی استفاده گردد. برای بررسی وضعیت خوردگی و نشت احتمالی، تانک های ذخیره و تجهیزات انتقالی مرتباً و به طور دوره ای باز بینی و کنترل گردند. در صورت نشت تصادفی از ماسک تنفسی مناسب استفاده و تا زمان تعیین شدت نشر ، محل ترک گردد.
- انبار داری: سیلندرها در محیط با تهویه مناسب و ایمن و کم تردد نگهداری شوند، محیط عاری از رطوبت، ترکیبات نمکی و سایر مواد خورنده باشد. دمای محل انبارداری نباید از
- 52 oC تجاوز نموده و ظاهر کپسول ها از لحاظ وجود نشت و سایر مشکلات به طور مرتب و هفتگی کنترل گردد.
مواد ناسازگار: دی اکسید گوگرد انیدر در استیل و سایر فلزات خورنده نیست در حالیکه در حضور آب و رطوبت، باعث ایجاد خوردگی در روی و سایر فلزات می شود. به شدت با مواد قلیایی، پنتا فلورید برم، تری فلورید کلر، پودر فلزات، سدیم هیدرید و دی اتیل روی واکنش می دهد.
- اطفاء حریق
- دی اکسید گوگرد آتشگیر نیست ولی حرارت ناشی از حریق در مجاورت آن می تواند منجر به انفجار گردد.
- در صورت عدم نشت می توان از آب برای خنک نگهداشتن کپسول استفاده نمود.
- در صورت وجود دی اکسید گوگرد در محیط، استفاده از ماسک های هوا رسان و پوشش مناسب و مقاوم در برابر گاز (در غلظت بیش از 100 ppm ) الزامی است.
- به منظور جلوگیری از آلودگی منابع آبی، لازم است آب های آغشته با این ماده توسظ آهک، کربنات و سایر ترکیبات مناسب خنثی شوند.
- برای خاموش نمودن آتش ناشی از سوختن این ترکیب از پودر خشک مواد شیمیایی، دی اکسید کربن، فوم و اسپری آب استفاده گردد.
- نشت تصادفی و انهدام ضایعات
- دور نمودن افراد از محل در خلاف جهت باد
- کنترل نشت توسط افراد متخصص
- خنثی نمودن مواد نشت شده با استفاده از آهک و کربنات سدیم
- محصور نمودن محل نشت با حفاظ پلاستیکی به منظور محدود نمودن پخش مواد نشت شده
- عدم تماس مخازن دارای نشت با آب
- انهدام ضایعات حاصل از عملیات خنثی سازی تحت قوانین موجود و مطابق با استانداردهای زیست محیطی منطقه و ممانعت از ورود مواد به منابع آبی منطقه
- تهویه کامل محیط در حین عملیات پاکسازی و نیز قبل از ورود مجدد افراد به محل
- آثار زیست محیطی گاز دی‌اکسید گوگرد
- دی اکسید گوگرد در اغلب مناطق صنعتی به عنوان آلوده کننده هوا شناخته می شود. بسیاری از خطرات ناشی از حضور این گاز در هوا مستقیماً به نحوه واکنش آن با سایر مواد و ترکیبات مربوط می گردد. حضور این گاز در هوا باعث نابودی پوشش گیاهی و ایجاد خطر برای پرندگان و حیوانات می گردد. . تشکیل باران های اسیدی به دلیل وجود این گاز در اتمسفر بوده، لذا تا حد امکان باید از ورود این گاز به محیط جلوگیری و در صورت لزوم مقدار آن را کاهش داد. در محیط های آبی و دریایی، دی اکسید گوگرد تشکیل اسید سولفورو داده که برای حیات آبی خطرناک است. این گاز در افراد مبتلا به بیماری های قلبی، ریوی و آسم، منجر به ایجاد ناراحتی های تنفسی و قلبی-عروقی می شود. علاوه بر این
- دی اکسید گوگرد آئروسل های میکروسکپی اسیدی تشکیل می دهد که تأثیر جدی بر سلامت داشته و همچنین در بروز تغییرات آب و هوایی نقش دارد.
- باران اسیدی: دی اکسید گوگرد، اکسیدهای نیتروژن و سایر ترکیبات موجود در هوا تشکیل باران اسیدی می دهند که به شکل باران، مه، برف و ذرات خشک بر سطح زمین فرود می آیند و در بعضی موارد توسط باد صدها مایل جابجا می شوند. باران اسیدی باعث تخریب جنگل ها، تغییر ساختار خاک و اسیدی شدن نهرها و رودخانه ها می گردد که برای ماهی ها خطرناک است. حضور مداوم دی اکسید گوگرد در دراز مدت، تغییر در تنوع طبیعی گیاهان و جانوران در اکوسیستم را به دنبال خواهد داشت. علاوه بر این، باعث تخریب ساختمان ها شامل آثار باستانی، بناهای یادبود و مجسمه ها که بخشی از فرهنگ یک ملت هستند می گردد.
